Toàn quốc CÁC ĐIỀU KIỆN PHÁP LÝ ĐỂ DI CHÚC MIỆNG ĐƯỢC COI LÀ HỢP PHÁP

Trong các hình thức di chúc được quy định bởi pháp luật Việt Nam, di chúc miệnglà một trường hợp đặc biệt, thường chỉ được sử dụng trong những tình huống khẩn cấp khi người để lại di sản không thể lập di chúc bằng văn bản. Việc công nhận tính hợp pháp của loại di chúc này không chỉ nhằm bảo vệ ý chí cuối cùng của người lập di chúc mà còn giúp hạn chế những tranh chấp phát sinh trong quá trình phân chia di sản. Tuy nhiên, vì di chúc miệng không có hình thức văn bản rõ ràng nên đòi hỏi phải đáp ứng chặt chẽ nhiều điều kiện cả về nội dung lẫn hình thức theo quy định pháp luật hiện hành để được coi là hợp pháp.

Theo Điều 629 Bộ luật Dân sự năm 2015, di chúc miệng chỉ được phép lập trong những trường hợp thật sự đặc biệt, khi tính mạng của người lập di chúc đang bị đe dọa bởi cái chết và không còn điều kiện lập di chúc bằng văn bản. Đây là giới hạn bắt buộc nhằm ngăn chặn việc lạm dụng hình thức di chúc này. Ngoài ra, quy định cũng nêu rõ rằng nếu sau thời điểm lập di chúc miệng mà người lập di chúc vẫn còn sống và có đầy đủ năng lực hành vi dân sự trong vòng ba tháng thì di chúc miệng đó tự động không còn giá trị pháp lý, tức là bị hủy bỏ một cách mặc nhiên. Như vậy, di chúc miệng chỉ mang tính chất tạm thời và phụ thuộc hoàn toàn vào hoàn cảnh khẩn cấp, cấp bách.

Tuy nhiên, việc một di chúc miệng được lập đúng trong hoàn cảnh đặc biệt đó chưa đủ để được pháp luật công nhận là hợp pháp. Di chúc miệng, cũng giống như các loại di chúc khác, phải tuân thủ các điều kiện về tính hợp pháp chung của di chúc được quy định tại Điều 630 Bộ luật Dân sự. Cụ thể, người để lại di chúc phải đang trong trạng thái tinh thần minh mẫn, sáng suốt, không bị lừa dối, đe dọa hoặc cưỡng ép. Đồng thời, nội dung của di chúc phải phù hợp với pháp luật, không được trái với đạo đức xã hội, không nhằm mục đích trốn tránh nghĩa vụ hoặc vi phạm quyền, lợi ích hợp pháp của người khác.

Ngoài các điều kiện chung nêu trên, di chúc miệng còn phải đáp ứng những yêu cầu riêng biệt về hình thức theo quy định tại khoản 5 Điều 630 Bộ luật Dân sự 2015. Theo đó, di chúc miệng chỉ được công nhận khi có ít nhất hai người làm chứng trực tiếp nghe người lập di chúc thể hiện ý chí cuối cùng của mình. Ngay sau khi lời trăng trối được đưa ra, những người làm chứng có trách nhiệm ghi lại toàn bộ nội dung, cùng ký tên hoặc điểm chỉ vào văn bản ghi chép. Trong vòng năm ngày làm việc kể từ thời điểm người lập di chúc thể hiện ý chí, văn bản ghi nhận lời làm chứng này phải được công chứng viên hoặc cơ quan có thẩm quyền chứng thực chữ ký hoặc điểm chỉ của người làm chứng. Nếu không thực hiện đúng quy trình này trong thời hạn quy định, di chúc miệng sẽ không được pháp luật công nhận là hợp pháp.

Đáng chú ý là không phải bất cứ ai cũng có thể trở thành người làm chứng cho di chúc miệng. Điều 632 Bộ luật Dân sự 2015 quy định rõ ràng về những trường hợp không được phép làm chứng, bao gồm những người có quyền và nghĩa vụ liên quan trực tiếp đến di sản như người hưởng di sản, người có quyền nghĩa vụ tài sản liên quan đến nội dung di chúc, người chưa đủ 18 tuổi, người không có năng lực hành vi dân sự, hoặc người không thể nhận thức, làm chủ hành vi của mình tại thời điểm làm chứng. Những giới hạn này nhằm đảm bảo sự khách quan, trung thực trong việc ghi nhận và xác lập lại ý chí cuối cùng của người để lại di sản.

Tóm lại, để một di chúc miệng được coi là hợp pháp và có hiệu lực thực thi theo quy định pháp luật Việt Nam, không chỉ cần được lập trong tình huống khẩn cấp theo Điều 629 Bộ luật Dân sự 2015 mà còn phải thỏa mãn đầy đủ các điều kiện về nội dung và hình thức được quy định tại Điều 630 và Điều 632. Việc tuân thủ nghiêm ngặt các yêu cầu này là cần thiết nhằm bảo vệ ý nguyện sau cùng của người lập di chúc, đồng thời tạo cơ sở pháp lý vững chắc để giải quyết tranh chấp nếu có, đảm bảo sự công bằng và ổn định trong việc phân chia di sản thừa kế. Long Phan PMT cam kết cung cấp dịch vụ tư vấn chuyên nghiệp, nhanh chóng và hiệu quả, giúp Quý khách hàng giải quyết các vấn đề pháp lý liên quan một cách thuận lợi và đúng quy định. Liên hệ ngay hotline 1900636387 để được tư vấn miễn phí.