Toàn quốc TRÁCH NHIỆM HÌNH SỰ KHI BỊ CƯỠNG ÉP HOẶC ĐE DỌA BUỘC PHẢI THỰC HIỆN HÀNH VI CHE GIẤU TỘI PHẠM

Trong quá trình thực thi pháp luật, không hiếm trường hợp một cá nhân thực hiện hành vi che giấu tội phạm không phải xuất phát từ ý chí tự nguyện mà do chịu áp lực từ bên ngoài, ví dụ như bị đe dọa, cưỡng ép hoặc ép buộc bằng nhiều hình thức khác nhau. Vấn đề đặt ra là trong tình huống như vậy, liệu người này có phải chịu trách nhiệm hình sự về hành vi che giấu tội phạm hay không?

Theo quy định của pháp luật hình sự Việt Nam, cụ thể là Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017), trong trường hợp một cá nhân thực hiện hành vi che giấu tội phạm dưới sự ép buộc, đe dọa đến mức không còn khả năng lựa chọn khác, thì có thể được xem xét miễn trách nhiệm hình sự hoặc giảm nhẹ trách nhiệm hình sự tùy theo mức độ, tính chất của sự cưỡng ép đó.

Căn cứ vào Điều 21 của Bộ luật Hình sự 2015, pháp luật công nhận khái niệm “tình thế cấp thiết” và “phòng vệ chính đáng” như những tình huống đặc biệt có thể loại trừ hoặc làm giảm trách nhiệm hình sự cho người thực hiện hành vi phạm tội. Cụ thể:

• Tình thế cấp thiết được hiểu là trạng thái bắt buộc phải hành động nhằm ngăn chặn một nguy cơ hiện hữu và không thể tránh khỏi, trong đó hành động gây ra thiệt hại nhỏ hơn so với thiệt hại mà hành động đó nhằm ngăn chặn. Nếu người che giấu tội phạm thực hiện hành vi này trong hoàn cảnh tình thế cấp thiết, tức là để bảo vệ lợi ích quan trọng hơn mà không có cách nào khác, thì hành vi đó có thể không bị coi là tội phạm hoặc được giảm nhẹ trách nhiệm.
• Phòng vệ chính đáng là hành động nhằm tự bảo vệ mình hoặc người khác khỏi một nguy hiểm đang xảy ra trái pháp luật, mà trong đó hành vi gây thiệt hại không vượt quá mức cần thiết để ngăn chặn nguy cơ. Nếu việc che giấu tội phạm diễn ra trong hoàn cảnh này, người thực hiện cũng có thể được miễn hoặc giảm nhẹ trách nhiệm hình sự.

Ngoài ra, trong quá trình xét xử, tòa án sẽ xem xét kỹ lưỡng các yếu tố liên quan đến mức độ cưỡng ép hoặc đe dọa như: bản chất và mức độ nghiêm trọng của hành vi ép buộc, khả năng phản kháng của người bị ép buộc, tính khách quan của hoàn cảnh, và các tình tiết giảm nhẹ khác có thể áp dụng trong vụ án. Nếu xác định người thực hiện hành vi do bị ép buộc thực sự không thể cưỡng lại áp lực, tòa án có thể quyết định không truy cứu trách nhiệm hình sự hoặc áp dụng các hình thức giảm nhẹ cho người đó.

Tóm lại, việc một cá nhân bị ép buộc hoặc đe dọa mà phải tham gia vào hành vi che giấu tội phạm không đồng nghĩa với việc họ chắc chắn phải chịu trách nhiệm hình sự. Quyết định cuối cùng phụ thuộc vào sự đánh giá cụ thể của cơ quan tố tụng và tòa án dựa trên các quy định pháp luật, các chứng cứ, tình tiết của từng vụ việc cụ thể. Đây là một điểm thể hiện tính nhân đạo và linh hoạt trong pháp luật hình sự nhằm đảm bảo công bằng và phù hợp với từng trường hợp thực tế. Long Phan PMT cam kết cung cấp dịch vụ tư vấn chuyên nghiệp, nhanh chóng và hiệu quả, giúp Quý khách hàng giải quyết các vấn đề pháp lý liên quan một cách thuận lợi và đúng quy định. Liên hệ ngay hotline 1900636387 để được tư vấn miễn phí.